Een van de grootste departementen in Frankrijk is de Dordogne. Het departement heeft dezelfde naam als de rivier die er doorheen stroomt en die ontspringt in de Auvergne uit de riviertjes de Dorde en de Dogne. De toeristische regio Dordogne wordt ruimer gezien dan de departementale grenzen.
Perigord
Het departement Dordogne komt vrijwel overeen met de oorspronkelijke provincie Perigord. Hieraan herinneren ook de namen van de vier gebieden waarin de Dordogne wordt opgedeeld:
- Perigord Vert (groen) is het noordelijke deel met Nontron als centrale plaats. Het is een ruig en bosrijk gebied, afgewisseld met heide en cultuurlandschap met weinig bevolking.
- Perigord Blanc (wit) vormt het noordwestelijke deel. Hier ligt ook Perigueux, de hoofdstad van het departement Dordogne.
- Perigord Pourpre (paars) ligt in het zuidwesten met als centrum Bergerac. Het is bekend om de wijngebieden, de streek is vernoemd naar de schil van de druif. Oorspronkelijk vormden witte wijnen de hoofdmoot, bijvoorbeeld de beroemde dessertwijn van Chateau Monbazillac, tegenwoordig zijn er vooral ook vele mooie rode wijnen.
- Perigord Noir (zwart), met Sarlat als belangrijkste plaats, vormt het oostelijke deel van het departement. De vele bossen met veel steeneiken met een dicht en donker blad hebben gezorgd voor de naamgeving “noir”. Dit deel is het toeristisch hart van de regio met tal van bezienswaardigheden.
Rivier Dordogne
De Dordogne is met ca. 500 km een van de langste rivieren van Frankrijk. Vanaf het Massif Central, vanuit de samenvoeging van de Dorde en de Dogne voert zij door de departementen Puy-de-Domme, Corrèze, Dordogne en Gironde naar de Atlantische oceaan.
De Dordogne was oorspronkelijk van groot belang voor het vervoer van goederen per boot. Omdat grote gedeelten langs de rivier erg woest zijn werden de boten, la Gabare, op het eindpunt (Lalinde) uit elkaar gehaald en met paard en wagen terug gebracht naar het vertrekpunt rivier opwaarts.
Bij Souillac komt ze het departement Dordogne in. Langs mooie rotspartijen naar Le Cingle de Montfort (een grote lus in de rivier) en Domme. Vervolgens langs La Roque Gageac en de vallei van de 5 kastelen, Lacoste, Castelnaud, Marqueussac, Fayrac en Beynac naar Limeuil waar de Vézère samenkomt met de Dordogne. Daarna richting Bergerac en verder naar de Atlantische kust.
Voor veel toeristen is de Dordogne een grote uitdaging om per kano of kayak te bekijken. Op veel locaties langs de rivier zijn deze te huur, om een dag- of trektocht te maken. Om wat rustiger de rivier te bevaren kunt u een vaartocht maken in een Gabarre stappen. De rivier kan ook prima per fiets of auto gevolgd worden.
Kanovaren in de Dordogne
Het Dordogne-gebied ontdekken vanaf het water. Met name het Perigord Noir gebied langs de Dordogne wordt druk bevaren. Maar ook op de andere rivieren o.a. La Dronne, L’Isle en Vézère kan men uitstekend kanoën en kayakken en hier is het aanzienlijk rustiger.
Rustig peddelend langs steile rotswanden, kiezelsteenstranden langs de oevers, bijna ongerepte natuur, menig kanovaarder heeft hier de ijsvogel in levende lijve zien vliegen en kastelen bewonderd vanaf het water. Het is het ontdekken van het gebied vanaf een heel andere zijde.
Vanaf de verhuurlocatie zijn diverse afstanden mogelijk waarbij vaak de keus kan worden gemaakt om vanaf een punt stroomafwaarts per minibus terug gebracht te worden of vanaf de locatie eerst naar een punt stroomopwaarts te worden gebracht.
Wandelen tijdens de vakantie in de Dordogne
De Dordogne is een prima wandelgebied. Er zijn relatief vlakke gebieden en delen waar meer hoogteverschillen zijn, keuzes genoeg. Vanaf de hoger gelegen delen zijn er vaak schitterende uitzichten.
In de dorpen zijn vaak vanuit het centrum (“Le Bourg”: centrum van het dorp, dorpsplein) wandelroutes uitgezet (Petites Randonnées, Circuits) die langs de mooiere gedeeltes in de omgeving voeren en weer bij het beginpunt uitkomen. Daarnaast zijn er de Grande Randonnées, dit zijn de langere routes die ook van dorp naar dorp voeren. Vanuit het volgende dorp kan dan weer een andere Grand Randonnée worden gevolgd. De routes zijn vrij toegankelijk.
Les plus beaux villages – authentieke Franse dorpjes
Samen met het departement Aveyron heeft de Dordogne de meeste (tien) “plus beaux villages de France”. Dit zijn plaatsjes die eruit springen vanwege hun schoonheid en daarom op een speciale landelijke lijst zijn geplaatst. Veelal gerestaureerde middeleeuwse of versterkte dorpen die de oorspronkelijke authenticiteit bewaard hebben. In het dal van de Dordogne zijn dat het vestingdorp Domme waar vandaan er een schitterend uitzicht is over het dal, Beynac, Castelnaud-la-Chapelle, La Roque Gageac en Limeuil. Het dal van de Vézère heeft twee van de ‘mooiste dorpen van Frankrijk’: St-Léon-sur-Vézère en St-Amand-de-Coly. Deze dorpen, die typerend zijn voor de Périgord, maken indruk door hun authentieke uitstraling, mooie architectuur en aangename rust. Ook andere plaatsen in de Dordogne-Périgord zijn een bezoek waard: Belvès op een rotspunt hoog boven het dal van de Nauze, of het Engelse vestingdorp Monpazier, dat uitzonderlijk goed intact is gebleven en wordt beschouwd als een schoolvoorbeeld van de versterkte dorpen in Zuidwest-Frankrijk. En meer in het noorden het pittoreske dorp St-Jean-de-Côle,
Burchten en kastelen in de Dordogne
In de Dordogne is de grootste dichtheid van adelijke huizen in Frankrijk. Er zijn wel 1500 kastelen, burchten en landhuizen. Deze gebouwen hebben de bijzonderheid dat ze bestaan uit een mix van diverse bouwstijlen uit meerdere tijdperken. Ruim veertig kunnen er worden bezichtigd, zoals:
- Château des Milandes
- Château de Biron
- Château de Jumilhac
- Château de Bridoire
Een ander deel is privébezit van particulieren en zijn vaak verbouwd tot luxehotels of sfeervolle chambres d’hôtes, zoals het Château de St-Geniès en het Château de Lalande.
Het 14de-eeuwse Maison Forte De Reignac in Tursac is het meest eigenaardige kasteel van de Périgord. Het is in Frankrijk het enige voorbeeld van een in de rots uitgehouwen kasteel dat volledig intact is gebleven en nog zijn oorspronkelijke meubilair heeft.
Vanaf de 12de eeuw wordt er meer natuursteen gebruikt, zoals bij de vesting van Beynac, die op een uitstekende rotspunt is gebouwd boven het dal van de Dordogne, en in de middeleeuwse burcht van Castelnaud, die tegenover het Château de Beynac staat.
Het Château de Hautefort behoort tot de classicistische architectuur in de Périgord en is één van de meest prestigieuze kastelen van Zuidwest-Frankrijk.
Bastides in de Dordogne
De kenmerkende Franse bastides zijn, in de middeleeuwen gebouwde, vestingstadjes. Voornamelijk om de plattelandsbevolking aan te moedigen zich in marktplaatsen te vestigen. Vooral op beide oevers van de rivier de Dordogne werden ze gebouwd als verdedigingsbolwerken tijdens de 100-jarige oorlog tussen Frankrijk en Engeland. Een goed voorbeeld is Monpazier, in 1284 gebouwd door Edward I van Engeland. Het is de best bewaarde bastide in de Périgord door het behoud van zijn middeleeuwse karakter: een centraal plein omzoomd door arcades, kaarsrechte straten en borstweringen.
De door de Fransen gebouwde bastide Villefranche-du-Périgord is nog ouder en was een halte op de weg naar het departement Lot-et-Garonne in het zuiden. De overdekte markt wordt iedere herfst nog gebruikt voor de verkoop van eekhoorntjesbrood.
Beaumont-du-Périgord werd door de Engelsen in de vorm van een ’H’ gebouwd, ter nagedachtenis aan Henry III (de vader van Edward I).
Al deze pittoreske bastides zijn leuk om te bezoeken, zowel de Engelse, bijvoorbeeld Fonroque en Lalinde, als de Franse, waaronder Domme, Molières en Eymet.
Bijzondere tuinen en parken
In de regio zijn 33 parken en tuinen, waarvan er 14 zijn bekroond als Jardin remarquable (bijzondere tuin). Elk park en elke tuin heeft een eigen sfeer: De tuinen bij Manoir d’Eyrignac zijn oude tuinen in een klassieke stijl, die bij het kasteel van Hautefort zijn typisch Frans, terwijl de hangende tuinen van Marqueyssac heel romantisch en de Jardins de l’Imaginaire in Terrasson juist heel modern zijn. Daarnaast zijn er 13 stadjes en dorpen in de Périgord, zoals Périgueux en Bergerac, die vanwege hun uitbundige bloemenpracht nationale prijzen hebben gewonnen.
Fietsen in de Dordogne
Frankrijk is oorspronkelijk geen “fietsland”. Er zijn weinig fietspaden. Toch wordt er de laatste jaren meer aandacht aan geschonken. Op de meeste paden mag worden gereden met een terreinfiets (’VTT’ in het Frans). Uitgezette tochten zijn er vanaf het centrum van Montagrier, Brantôme, Cherveix-Cubas, Lalinde, Vitrac of Biron. Er zijn in de Périgord 28 routes van in totaal meer dan 2000 km.
Ook zijn er de zogenaamde ’groene routes’ (aangelegde fietsroutes). In de Groene Périgord tussen Thiviers en Saint-Pardoux la Rivière is een oud treinspoor van 17 km lengte omgebouwd tot fietspad. In de Zwarte Périgord is een mooi pad tussen Sarlat en Grolejac/Cazoules, en in de Witte Périgord kunt u door Trélissac/Marsac fietsen en daarbij Périgueux aandoen.
Speciale routes voor walnoten, foie gras, appels en wijn
Ontdekken en ervaren zijn belangrijke kernwoorden voor fijnproevers. De liefhebbers van authentieke smaken komen in de Périgord volop aan hun trekken, waar foie gras, confit de canard, truffels, aardbeien, walnoten en wijn de typische streekproducten zijn. Vier producten uit de hebben inmiddels een eigen route door de streek. Eet smakelijk!
- Route de la Noix du Périgord: La Grandjean’, ‘La Marbot’, ‘La Corne’, ‘La Franquette’. Namen van vier authentieke notensoorten, die u ontdekt tijdens het afleggen van de Route de la Noix du Périgord. Via bezoeken aan boerderijen, restaurants, musea en lokale markten komt u van alles te weten over de gezonde lekkernij en de mensen, die er vaak al tientallen jaren mee werken. Meer info: www.noixduperigord.com
- Route du foie gras du Périgord: Producenten van foie gras en een selectie van regionale restauranthouders en herbergiers besloten in 2009 de handen ineen te slaan om deze route te realiseren. Inmiddels zijn 23 boeren, ambachtslieden en conservenfabrikanten aangesloten, plus nog eens 47 restaurateurs. De zestig ondernemingen hebben één ding gemeen: ganzen- en eendenlever, veelal op een ambachtelijke manier, te verwerken tot specialiteit van de Dordogne. Zo zien alle restaurateurs erop toe dat op hun kaart alleen foie gras komt met de beschermde titel IGP (Indication Géographique Protégée). Meer info: www.route-foiegras-perigord.com
- Route de la pomme du Limousin: De appel van de Limousin heeft al heel wat onderscheidingen binnengesleept. Naast het nationale label l’Appellation d’Origine Contrôlée heeft Europa er de goedkeuring l’Appellation d’Origine Protégée aan gehangen. Om de appelroute te doen, moet u in het noordoosten van de Dordogne zijn, aan de bovenkant van de Périgord Vert. Vooral de maanden juli en augustus zijn interessant, want biedt menig producent gratis rondleidingen aan door boomgaarden of fruitcoöperaties. Meer info: www.pomme-limousin.org
- Route des vins de Bergerac: Zo’n 140 gepassioneerde wijnmakers nodigen liefhebbers uit om de route rond Bergerac te doen. Bedrijfsbezoeken, rondleidingen over de wijngaarden, exposities, soms ook concerten; ze doen er alles aan om hun product onder de aandacht te brengen. De Route des vins begint in het klooster Le Cloître des Récollets in Bergerac, waar u ook het Maison des vins kunt vinden. Een tip: probeer eens een weelderig zoete, goudgele Monbazillac of een stevige rode Pécharmant! Meer info: https://routedesvinsdebergerac.jimdo.com
Markten
Een bezoek aan de markt (Le Marche) is bijzonder. Van zeer commerciële toeristische kramen tot de boer of boerin met eigen producten. De markt is voor de bewoners uit de omgeving een plaats om familie en vrienden te ontmoeten, de laatste nieuwtjes uit te wisselen en verse producten te kopen. Van eieren tot levende kippen en kuikens, schrik dus niet, verse groenten en fruit, vlees, olijven en kruiden, walnotenproducten, speciaal brood, verse geitenkaasjes, maar ook kleding, huishoudelijke waren en exotische waren. Het is een bonte verzameling van de bevolking, marktkraamhouders en toeristen. En als toerist krijgt u een warm gevoel, het is gezellig en er gebeurt veel.
Ook de brocante (foire)markten en vide-greniers, antiek en curiosa markt en rommelmarkten zijn ook zeker de moeite waard om te bezoeken. Van alles en nog wat is er te vinden en altijd een gezellige drukte. Waar en wanneer wordt meestal via affiches of flyers achter de ruitenwisser bekend gemaakt. Het plaatselijke bureau van toerisme zal ook kunnen informeren. Afdingen is een gewoonte. Zelfs als u de taal niet beheerst kunt u met gebarentaal of met een velletje papier een heel eind komen. Vaak spelen op deze markten ook een artiesten of muziekgroepen die de sfeer alleen nog maar verhogen.
Streekproducten
De Lot is een regio waar men pruimen en walnoten teelt, met snuffelende varkens zwarte truffels zoekt, ganzenleverpastei (foie gras) maakt, uitstekend lamsvlees verkoopt (Label rouge), traditioneel vervaardigde geitekaas maakt (Rocamadour) en al 2000 jaar beroemde Cahorswijnen uit de druiven perst.
Cahorswijnen, internationaal bekend
De wijnstreek van de Cahors strekt zich uit over 3850 hectare en ligt voornamelijk in de Lotvallei en de kalkbevattende Causse. De Cahorswijn is één van de oudste wijnen van Frankrijk. Het is een karaktervolle rode wijn met een intense en krachtige smaak. Hoewel hij verfijnt bij het verouderen, kan deze wijn ook jong gedronken worden. Ideaal bij rood vlees, past de wijn van Cahors ook bij regionale specialiteiten zoals de foie gras, confits, lamsvlees van de Quercy, truffels en kazen van de Causses, zoals de Rocamadour.
Truffels
Truffels zijn een soort zwam die onder de grond groeit, vooral in de buurt van eiken, de zogenaamde truffeleiken. Deze onooglijke zwarte zwam is zo geurig dat hij de geparfumeerde ziel van de regio wordt genoemd. Het maximale gewicht van deze zwarte diamant, deze bijnaam is te danken aan de uitzonderlijk hoge prijs die ervoor moet worden betaald, is ongeveer 100 gram. De truffel wordt met behulp van varkens of honden opgespoord.
De beroemdste truffel markt wordt gehouden in Lalbenque (bij Cahors) van december t/m maart, elke dinsdagmiddag om 14.00 uur precies. Het heeft iets van een theatervoorstelling, want hier komen de grote jongens van de beste restaurants van Frankrijk (matadors worden ze spottend genoemd) truffels kopen van wereldvreemde boertjes en boerinnetjes die met hun tot de rand toe gevulde mandjes naast elkaar in een rij staan opgesteld.
Vóórdat de handel begint, worden de truffels bekeken, betast en op de hand gewogen. Er wordt iets opgeschreven, gemompeld en hier en daar een tevreden glimlachje getoond. Op het moment-suprême, om 14:00 uur precies, als de kerkklok slaat, worden de even tevoren gemaakte afspraken direct omgezet in daden en binnen een kwartier is de markt afgelopen. In steegjes en portieken vinden de daadwerkelijke transacties plaats. De inhoud van de mandjes wordt geruild tegen dikke pakken bankbiljetten en daarna drinken ze er met z’n allen een stevig glas prune (pruimenbrandewijn) op.
Rocamadour kaas
Deze kaas is een specialiteit van het dorp Rocamadour en van de Causses du Quercy. De Rocamadour, vaak in de vorm van een schijf, kan in verschillende rijpingsstadia gegeten worden. Of hij nu romig is met een subtiele smaak of wat droger en met een meer uitgesproken aroma, de Rocamadour smaakt in alle gevallen erg lekker. Het kan ook warm gegeten worden, bijvoorbeeld met een slaatje.
In de maand juni is in Rocamadour het kazenfeest, een gastronomisch evenement.
De Bleu des Causses
De kaassoort “Bleu des Causses”, vroeger Bleu van Aveyron genoemd, heeft een AOC en een AOP status toegekend gekregen. Deze kaas, gemaakt van rauwe koemelk, heeft, net als de Roquefort, blauwe aders. Het is een geliefd kaassoort met een lange traditie.
De Bleu des Causses wordt drie tot zes maanden gerijpt, heeft een natuurlijke korst, en een prachtige ivoorkleur met blauw-groene schimmelvlekken. Het is erg lekker in een salade of omelet, maar het is vooral na de maaltijd, met een stuk brood onder het genot van een glaasje Cahors of Marcillac wijn, dat zijn smaak volledig tot zijn recht komt.
Quercy lamsvlees
Het Quercy lamsvlees heeft, net als bepaalde wijnsoorten, een beschermde status gekregen voor een bepaald gebied. Het fokgebied is beperkt tot de Lot en enkele aangrenzende departementen.
Het lam wordt tussen de 60e en de 150e dag geslacht in Gramat, en moet tussen 12 en 21 kg wegen.
Het lam van de Quercy is al sinds 1770 geliefd vanwege het malse vlees met subtiele smaak. Dit roze vlees met mooi wit vet bezit zelfs een “Label Rouge” (agrarisch keurmerk dat staat voor kwaliteit uit Frankrijk). Heerlijk van de barbecue of bereid in de oven; wordt over het algemeen gedronken met een glaasje wijn uit de streek.
Ieder jaar in augustus organiseert het dorp Cressensac het “feest voor het Quercy-lam”. Dan is er weer de gelegenheid voor de plaatselijke bevolking en de toeristen om dit beroemde vlees te proeven!
Pescajoune
De pescajoune is een authentieke specialiteit uit de Quercy. Het is een soort dikke pannenkoek waarvan het deeg gemaakt is van tarwe- en boekweitmeel, met een scheutje pruimenbrandenwijn. Hier worden plakjes appel aan toegevoegd, en vervolgens in een pan met boter gebakken. In plaats van brandenwijn kan ook rum, oranjebloesem of vanille gebruikt worden. Er zijn varianten met peer of pruim. Heerlijk als toetje of voor bij de koffie, kan de pescajoune ook in blokjes gefrituurd worden.
Grotten
Het bezoek aan grotten vindt altijd plaats onder leiding van een gids. Tevens zijn er, zeker in het hoogseizoen wachttijden voor het bezoeken van een grot. Dit heeft te maken met het microklimaat in een grot. Door de warmte, licht en het verstoren van de luchtstromen worden de grotten bedreigd door algen- en mosvorming. Fotograferen, het meenemen van rugzakken of andere grote tassen, huisdieren, alsmede eten en achterlaten van afval is dan ook verboden. Zo ook het aanraken van de wanden en de druipstenen. Wat we u wel aanraden is het aantrekken van een trui, gezien de temperatuur in de grotten en dit natuurspektakel te gaan bekijken.
Rond Les Eyzies-de-Tayac zijn de meeste grotten te vinden maar ook elders in de Dordogne. Een absolute aanrader.
- Grotte de Rouffignac, tussen Rouffignac en Fleurac. Ook wel de grot van de honderd mammoeten genoemd. Per treintje verkent u de grot. Houdt rekening metwachttijden en de bezoekerslimiet die per dag wordt aangehouden.
- Grotte du Grand Roc, vlakbij Les Eyzies-de-Tayac. Een druipsteengrot die klein is en een korte rondleiding heeft maar een pracht aan druipsteenformaties die soms de indruk wekken dat men naar koraal of kristal kijkt.
- Grotte de Villars, nabij Villars in de Perigord Vert. Druipsteenformaties en een dertigtal kleine wandschilderingen en graveringen.
- La Roque-St.-Christophe, nabij Peyzac-le-Moustier, langs de Vézère. Honderden holen in de rotswand van 80 meter hoog die bewoond zijn door de Cro-Magnon-mens, mensen die er leefden in de Brons- en IJzertijd, de Gallo-Romeinse-tijd en tijdens de Middeleeuwen.
- La Grotte prehistorique des Merveilles te Rocamadour
- Grot van Maxange te Le Buisson
- Le Gouffre de Proumeyssac, de kathedraal van kristal te le Bugue
- Gouffre de Padirac
- Grot de Cougnac te Gourdon
- Grot van Tourtoirac te Tourtoirac
Zwemmen in de Dordogne
In de Dordogneregio kunt u vrijwel overal in de rivieren zwemmen: zoek tijdens uw tochten door de omgeving een leuk strandje en geniet van het koele water. Uiteraard wel goed op de stroming letten, die kan soms redelijk sterk zijn.
Naast de grote rivieren zijn er ook vele kleine beekjes en stroompjes: ideaal voor gezinnen met peuters en kleuters: zij kunnen heerlijk spelen met water en stenen en de ouders hoeven niet bang te zijn voor verdrinking. Ziet u ergens zo’n stroompje, volg deze dan een stukje en u komt zeker een mooi plekje tegen.